"ПИРЯХҲО ЗАХИРАИ АСОСИИ ОБИ ТОЗА"

Равандҳои гуногуни глобалӣ ва тағйирёбии иқлим боиси ташвишу изтироби ҷомеаи ҷаҳонӣ қарор гирифта, ҳамеша ин масъала дар меҳвари таваҷҷуҳи роҳбарони сатҳи болоӣ дар минбарҳои баланди созмону ташкилоти байналмилалӣ қарор мегирад.
Дарвоқеъ, мавқеи шаҳрвандӣ ва сокини чунин кишвари офтобрӯя бо номи Тоҷикистон бо табиати нотакрор будан касро водор месозад, ки доир ба масъалаҳои мубрами ҷомеаи ҷаҳонӣ бетараф набошем ва пайваста иқдому ташаббусҳои хирадмандонаву созанда ва бунёдкоронаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро ҷонибдорӣ ва дастгирӣ намоем.
Муаммои тағйирёбии иқлим ва паёмадҳои он, бахусус, обшавии босуръати пиряхҳо аз масъалаҳое мебошад, ки ҷомеаи ҷаҳон, аз ҷумла, Тоҷикистонро нигарон кардааст. Оқибати ин тағйирёбӣ ба захираҳои обии Осиёи Марказӣ таъсиррасон буда, аллакай аз худ дарак дода истодааст.
Тӯли чандин сол аст, ки бо сабаби тағйирёбии иқлим, боришоти ками барфу борон, хушк гардидани чашмаву дарёчаҳо ва афзоиши аҳолии курраи замин норасоии оби ошомиданӣ бошиддат меафзояд.
Доир ба ин масъала, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни суханронӣ дар Иҷлосияи 58-уми Ассамблеяи генералии Созмони Милали Муттаҳид, санаи 30 сентябри соли 2003, чунин ибрози андеша намуда буданд: «Нарасидани оби тоза яке аз проблемаҳои ҳазорсолаи нав мебошад, ки ҷомеаи ҷаҳонро ба ташвиш овардааст. Дар саросари олам ҳар сол барои истеҳсоли миқдори зарурии озуқа торафт бештар об лозим мешавад».
Бояд ёдовар шуд, ки моҳи марти соли 2021 зимни нахустин ҷаласаи роҳбарони Эътилофи обу иқлим Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қайд карда буданд, ки обшавии босуръати пиряхҳо дар баробари зиёдшавии истеъмоли об, ки аз афзоиши аҳолӣ ва рушди иқтисодӣ вобастагӣ дорад, метавонад ба оқибатҳои манфӣ оварда расонад. Бо назардошти ин, Президенти кишвар пешниҳод намуданд, ки ҷиҳати тамаркуз кардан ба масъалаи мазкур дар сатҳи байналмилалӣ, соли 2025 ҳамчун «Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо» ва 21 март - Рӯзи байналмилалии ҳифзи пиряхҳо муайян гардида, бунёди махсуси байналмилалии ҳифзи пиряхҳо таъсис дода шавад.
Ин иқдом дар таърихи 14 декабри соли 2022 аз ҷониби Ассамблеяи генералии Созмони Милали Муттаҳид зимни иҷлосияи 77-уми худ қатъномаи «2025 - Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо», ки аз ҷониби Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбарӣ шуда буд, бо иттифоқ онро қабул кард.
Боиси ифтихор аст, ки дар асоси ин қатънома, пешниҳодҳои ироашудаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз ҷониби кишварҳои узви СММ дастгирӣ ёфтанд, аз ҷумла:
- Эълон гардидани 21 март ҳамчун Рӯзи байналмилалии ҳифзи пиряхҳо;
- Эълон шудани соли 2025 ҳамчун «Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо»;
- Дар назди СММ таъсис додани Фонди боварии байналмилалӣ барои саҳмгузорӣ ба ҳифзи пиряхҳо;
- Дар соли 2025 доир намудани Конфронси байналмилалӣ оид ба ҳифзи пиряхҳо дар шаҳри Душанбе.
Ташаббусҳои Пешвои муаззами миллат доир ба об ва сиёсати обӣ дар тӯли 20 соли охир аз ҷониби СММ пайваста дастгирӣ меёбанд. Мусаллам аст, ки нуфуз ва мавқеи муайяни кишвари мо дар арсаи байналмилалӣ дар натиҷаи татбиқи сиёсати хирадмандона ва неки ҳамсоягии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба даст омадааст. Имрӯз ҷомеаи ҷаҳонӣ эътироф кардааст, ки Пешвои миллати тоҷик ташаббускори шаш раванди азими байналмилалӣ мебошанд: “Соли байналмилалии оби тоза” (2003), Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои ҳаёт” (2005-2015), “Соли байналмилалии «Ҳамкорӣ дар соҳаи об» (2013), Даҳсолаи байналмилалии амал «Об барои рушди устувор» (2018-2028), «Соли ҳифзи пиряхҳо» (2025) ва эълон гардидани 21 март - Рӯзи умумиҷаҳонии ҳифзи пиряхҳо.
Ташаббуси навбатии роҳбарияти сиёсии Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад, барои таъмини суботи экологӣ, ҳалли мушкилоти захираҳои яхию обии кишвар, ҷиҳати омода намудани мутахассисони баландихтисос, таъмини иштироки занон ва духтарон дар идоракунӣ ва ҳифзи захираҳои обию пиряхӣ ва баланд бардоштани сатҳи некуаҳволии сайёра омили такконбахш мегардад.
Воқеан, пиряхҳо яке аз манбаъҳои асосии обӣ дар тамоми кишварҳо ба шумор меравад. Барои бо об таъмин будани аҳолии тамоми кишварҳо, пирях неъмати асосӣ ҳисобида мешавад, чунки бе об ҳеҷ як нафаре наметавонад зиндагонӣ намояд.

Н. ҲАМИДЗОДА,
мудири Муассисаи давлатии Ширхоргоҳ-кӯдакистони №84 н. Фирдавсии шаҳри Душанбе